Özet:

İnsan gelişiminin çocukluk ile yetişkinlik arasındaki bağlantıyı sağlayan en önemli evrelerinden biri olan ergenlik dönemi bireyin biyolojik, psikolojik ve sosyal açıdan birçok değişimin yaşadığı önemli bir dönemdir. Yaşanan bu değişimler birer gelişim krizine dönüşebilmektedir. Sağlıklı bir yetişkinlik dönemi için ergenlerin bu dönemdeki gelişim krizlerine doğru bakış açısıyla yaklaşıp kendilerine yararlı bir iç görü oluşturmalarında öz şefkat becerileri önem kazanmaktadır.

Öz şefkat; bireyin eksiklikleri ve başarısızlıklarına karşı kendisine vicdanlı ve hoşgörülü davranmasına, sorunlarla baş edebilme becerisi geliştirerek psikolojik olarak sağlıklı olmasına katkı sunmaktadır. Bu bağlamda çalışmamız lise öğrencilerinin öz şefkat düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi ve ergenlerde duygu farkındalığı oluşturmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma evrenini Bilecik’te 2021-2022 Eğitim Öğretim yılında öğrenim gören lise öğrencileri, örneklemini ise kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi ile ulaşılan Bilecik merkez ilçede Fen, Anadolu ve Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinde öğrenim gören 448 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilerin demografik özelliklerini belirlemek için “Anketi Cevaplayanın Kişisel Bilgilerine İlişkin Sorular” öz şefkat düzeylerini belirlemek için “Öz-şefkat Ölçeği Kısa Formu” kullanılmıştır. Toplanan veriler SPSS 26 programı kullanılarak t testi, One Way Anova ve Tukey testi ile analiz edilmiştir.

Araştırma sonucunda elde edilen bulgular incelendiğinde; lise öğrencilerinin öz şefkat düzeylerinin okul türü, ebeveyn davranış ve tutum algısı ve bugüne kadarki başarı algısı durumları açısından anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Okul türü Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi olan öğrencilerin öz şefkat düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Ebeveyn davranış ve tutum algısı demokratik/ılımlı olan öğrencilerin öz şefkat düzeyi çatışmalı/huzursuz olan öğrencilerden daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bugüne kadarki başarı algısı yüksek olan öğrencilerin öz şefkat düzeylerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Araştırmanın lise öğrencilerin öz şefkat düzeylerine yönelik somut bulgular ortaya koyduğu söylenebilir. Ayrıca bu araştırma sonucunda ulaşılan bulguların alanyazına, öğrencilerin öz şefkat konusunda farkındalık kazanmasına katkı sağlayacağı düşünülmekte ve de okul rehberlik servisleri tarafından öğrencilere ve velilere yönelik öz şefkat farkındalık çalışmalarına ışık tutması beklenmektedir.

Anahtar kelimeler: Duygu farkındalığı, ergenlik, lise öğrencileri, öz şefkat, öz şefkat farkındalığı

Abstract:

Adolescence, which is one of the most important stages of human development that provides the connection between childhood and adulthood, is an important period in which the individual experiences many biological, psychological and social changes. These changes can turn into a development crisis. For a healthy adulthood, self-compassion skills are important for adolescents to approach developmental crises in this period with the right perspective and create a useful insight for themselves.

Self-compassion contributes to the individual behaving conscientiously and tolerantly against his deficiencies and failures, and to be psychologically healthy by developing the ability to cope with problems. In this context, our study was carried out to examine the self-compassion levels of high school students in terms of various variables and to create emotional awareness in adolescents. The research population consists of high school students studying in Bilecik in the 2021-2022 academic year, and the sample consists of 448 students studying at Science, Anatolian and Vocational and Technical Anatolian High Schools in the central district of Bilecik, which can be reached with convenience sampling method. In order to determine the demographic characteristics of the students, “Questions Regarding the Personal Information of the Survey Respondent” and “Self-Compassion Scale Short Form” were used to determine their self-compassion levels. The collected data were analyzed with the t test, One Way Anova and Tukey tests using the SPSS 26 program.

When the findings obtained as a result of the research are examined, it has been determined that high school students’ self-compassion levels differ significantly in terms of school type, parental behavior and attitude perception, and perception of success to date. It was observed that students whose school type was Vocational and Technical Anatolian High School had higher self-compassion levels. It has been determined that the self-compassion level of the students whose parental behavior and attitude perception is democratic/moderate is higher than the students who are conflicted/restless. It has been determined that students with a high perception of success have higher self-compassion levels.

It can be said that the research reveals concrete findings regarding the self-compassion levels of high school students. In addition, it is thought that the findings obtained as a result of this research will contribute to the literature, students’ awareness of self-compassion, and it is expected by school guidance services to shed light on self-compassion awareness studies for students and parents.

Key words: Adolescence, emotion awareness, high school stuedents, self compassion, self-compassion awareness